nhà bằng bao đất ... tmd.design earthbag house

.
.

.
.
Nhà bằng bao đất này không đơn giản tối thiểu mà đầy đủ tiện nghi, dùng bao đất để giới hạn những vật liệu dùng nhiều năng lượng. Nhà xứ lạnh, thêm lò sưởi hai mặt qua hai phòng. Bình đồ bên trong với vòng tròn lớn là phòng khách, ăn và bếp, các phòng khác tùy nghi sáng tạo xếp đặt tiếp. Bên ngoài nhà trước lối vào là sân nội, với cột khung chống mái bên trên, coi như một phòng ngoài trời, cho sinh hoạt bên ngoài. Cầu thang dẫn lên từng lửng tại các vòm mái cao, đủ kích thước làm hai từng.
Phần mái bên trên sân nội, nếu đơn giản, gìới hạn thì mở trống, cho giàn giây leo, dàn hoa mọc lên lấy rau và trái. Dùng bạt che mái, khi gió to giông bão thì hạ xuống, lợp mái tranh, mái lá, hay bền vững hơn, lợp mái kim loại.
Trên đỉnh các vòm có khe gió, khe náh sáng hay những quạt gió hút hơi nóng ra. vòng chung quanh nhà, nơi nước dẫn từ mái vòm chẩy xuống, có hồ nhỏ giữ nước cho chẩy ra, hay giữ lại cho chẩy vào những bệ trồng rau hay hoa.
Dùng bao đất cho kiến tạo chính, dùng ít năng lượng, phần còn lại, cột đà, mái không bằng đất cũng là cấn thiết tạo tiện nghi và mỹ thuật cho khối nhà. Tóm lại, vẫn dùng rất rất ít năng lượng hơn những nhà với kiến tạo bình thường.
Nhà vòm bằng bao đất thường thích hợp với bên ngoài thành phố, đất vườn rộng, cần kích thước nhà xa nhau cho khoảng khoát, để an hưởng thiên nhiên. Còn trong thành phố, đất ống, nhà ống, phổi ống, hay không phổi, không ánh sáng ... ráng chịu.
.

.

.
.

.
.

bài 4: nhà bao đất tại Mỹ và trên thế giới .. cửa và cửa sổ ...

Bài 4: nhà bằng bao đất tại Mỹ và trên thế giới .. mở lỗ trống cho cửa và cửa sổ.
.
Một phần quan trọng trong kiến tạo bằng bao đất là mỡ khoảng trống cho cửa và cửa sổ. Với sức ép chuyền đếu từ mái vòm xuống tường tròn, những khoảng trống sẽ làm yếu tường kém sức chịu đựng cho toàn khối nhà, nên kích thước lỗ trống trên tường phải được kiểm soát, chống đỡ thêm bằng tường chõi, nếu cần phãi có khung chịu đựng tại nơi có cửa và các khoảng mở trống.
.
.

.
.

.
.
Hình A: theo nguyên tắc mở trống trên tường chịu đựng thì phần tam giác tạo ra bởi góc 45 độ trên lỗ trống có thể bỏ trống, sức nén xuống được chuyền 45 độ qua vùng tường lân cận, cho nên cửa sổ trong tường bao đất thường có hình vòm, cạnh cong cao nhọn để chuyển lực mái xuống mà không cần đà gác trên cửa mở trống. Hình vòm cung thì gây ra khó khăn tốn kém khi làm khung cửa sổ, chuyển sang hình tam giác thì phần trên khung cửa sổ trở nên giản dị hơn. Nếu không cần kiếng nhiều, thì phần tam giác này có thể chuyển qua làm khe gió thông thoáng.
.
Hình B: bên trên khung cửa, bao đất xếp theo hình đứng sẽ cho sức nén ép chặt xuống, cao bao đất sẽ ép vào nhau mà đứng yên tại chỗ, dùng dầm vỗ bao đất cho thành hình tam giác một chút, nhỏ tại đáy để những bao đất ép chặt lại tại nơi mở ra cửa sổ phần đáy. mếu có những lỗ trống nhỏ tại đây, dùng những bao đất nhỏ chêm vào và nén chặt. Khung cây có nẹp chéo để giữ đúng góc vuông không xô lệch, chống đứng ở giữa để khung cây không bị uốn cong.
.
Hình C: vòm càng cao và nhọn thì càng dễ xếp bao đất mà không sợ xụp lúc ban đầu, tuy nhiên khối vòm sẽ thật nhọn. Một đề nghị để làm vòm thấp là có thể cho xi măng và cát nhiều vào, đặt một cây sắt hay cây tre nhỏ, sau đó đổ đà vòm trên mặt đất, khi khô, nâng lên và đặt liên tiếp tạo thành vòm. Vòm nhỏ thì dễ làm và trọng lượng không nặng lắm để có thể nâng lên gác trên tường. Cứ thử đổ đà trên mặt đất, rồi nâng lên, sẽ biết kích thước và lượng sắt, xi măng, bê tông nhẹ, trộn thêm rơm bằm như thế nào thì thành công. Vòm thấp này dùng để làm mái che nơi cửa ra vào, hay mái che trên cửa sổ.
.
Hình D: mái vòm cung thấp cần có khung giàn cây đỡ lúc xếp bao đất. Khung cây gồm ván ép uốn thành vòng mặt trên và khung để chịu đưng sức bao đất. Bao đất xếp thành vòm cung lớp đấu, nên pha trộn thêm nhiều xi măng và cát, lúc khô sẽ liên kết chặt chẽ hơn để chịu đựng phần nặng bên trên.
.
.

.
.
Hình trên cho thấy chỉ cần bao đất xếp theo hình vòm là có thể chịu được trọng lượng đáng kể ép xuống từ bên trên.
.
.

.
.

.
.

nhà truyền thống của người da đỏ.. north america indian shelter, the TIPI

.
.
today, take a break from all the earthbag houses, already it is good to learn about them in the erathday timing, there will be few entries for the door window openings and the collections of earth houses all around the world.
.
hôm này nghỉ nhà bằng đất một chút, như vậy cũng đủ tìm hiểu về đất trong khoảng thời điểm ăn mừng "earthday" ngày địa cầu này rồi. Sẽ còn vài bài về kỹ thuật mở lỗ trống trong tường vòm đất ra cho cữa, cửa sổ, và sưu tập những nhà bằng đất trên thế giới.
.
Today, look at the Tipi, the North America tradition shekter of the Indian in many thousands years ago.
Hôm nay, nhìn lại nhà truyền thống, hay lều Tipi của ngưòi da đỏ ở bắc Mỹ từ vài ngàn năm trước. Một thích thú, tìm hiểu cách dùng vật liệu sẵn trong đới sống và trí sáng tạo kiến trúc của người da đỏ.
.
.

.
.

.
.

.
.

design ideas .. ý tưởng sáng tạo

.
.

.
.
Kiểu sáng tạo kiến trúc trên trang trọng nhưng đơn giản này thích hợp với những công sở của chính quyền, văn phòng, y viện, bệnh viện. Kiến trúc đường nét mang tính hiện đại không lai cổ như nhà công sở bắt chước cổ điển dơ dáy không tỷ lệ của thực dân tây bỏ lại .. rác rưởi kiến trúc mà chính quyền cs ngày nay đang thờ lạy bắt chước coi nhu gương vàng thước ngọc, bắt chước thực dân như khỉ.
Kiến tạo kết cấy giản dị, đường nét quan trọng hơn. Một lớp gạch đậm mầu gắn dưói thấp để chống dơ, nước mưa văng lên. Bên trên tô hồ mầu vàng uá nhạt dễ coi, những lằn kiểm soát nứt, joints, được kẻ trong bố cụ nối kết với những thành phần kt của mặt tiền, lằn kể đầy đủ cho hồ tô không bị nứt.
Giản dị, thanh tao không kém trang trọng .. một sáng tạo kiến trúc cho chính quyền dùng tiền thuế của dân học hỏi.
.
.

.
.

bài 3: nhà bao đất tại Mỹ và trên thế giới .. đất, đồ nghề, mái, tô hồ

.
Bài 3: nhà bằng bao đất tại Mỹ và trên thế giới .. đất cát .. đồ nghề và mái ..
.
Đất là vật liệu chính, dùng đất ngay tại chỗ nếu có thể, tuy nhiên nên gạn lọc rác và những chất hữu cơ bằng cách sàng qua lưới. Còn thì chuyên chở đất cát từ nơi khác, dùng cát bị loại từ xây cất ra, thêm xi măng hay vôi loại "S", type S ở những nơi ẩm thấp nhiều hơi nước. Nói chung là đất cần cho thêm những chất ổn định (stabilizer) để kiểm soát dãn nở, co rút và lở ra khi gặp nước. Còn đất tự nhiên có thành phần chừng 30% cát và 70% đất sét là rất tốt, hoặc ngược lại, hoặc 70% cát, 30% đất sét, thêm vôi.
.
.

.
.
Còn dụng cụ đồ nghề thì chỉ là những vật dụng thường ngày, cuốc xẻng, dao buá, ở Mỹ thì có lẽ họ thích dùng máy đào nền móng cho lẹ, hay máy trộn đất, còn không thì làm bằng tay, từ từ, hàng xóm bạn bè giúp đỡ nhau. Một đồ nghề cần thiết là những cái dầm để đập nén bao xuống, có thể tự chế bằng cho cán cây đóng đinh vào lon sắt cũ hay chậu ny lông nhỏ rồi đổ xi măng vào, hay là những búa vồ lớn làm bằng thân cây để đập vỗ mái vòm.
.
.

.
.
Bao ny lông thì có hai loại, bao rời, cũng có hai loại, có loại cạnh vuông, đổ đất vào thì bè ra tại góc, có loại bao may góm túm lại nén đất vào thì vuông vắn. Loại bao dài liên tục, cắt ngắn khi cần thiết. Nhiền nơi xử dụng bao gạo cũ, hay mua rẻ các bao mới nhưn in sai tên, nhãn hiệu. Nếu để lâu ngoài trơì, không hoàn tất ngay, nên dùng loại bao có UV chống tự hủy từ mặt trời. Cách đổ đất cũng có nhiều kiểu, thường dùng xẻng xúc đất đổ vào, dùng chậu plastic, cắt đáy lồng vào miệng bao. Có nơi dùng giá sắt đứng, để bao bên dưới đổ đất bên trên. Với loại ống bao dài, dùng một khúc ngắn ống cống bằng nhựa to bằng miệng bao, luổn vào bao dài, rồi lộn ra, khi đổ đất vào từ từ. Cứ bắt đầu đổ đất vào bao, rồi theo hoàn cảnh địa phương sẽ tìm ra cách làm nhanh nhất.
.
.

.
.
Còn mái, thì mái vòm, dùng bao đất liên tiếp từ khúc tường phẳng lên. mỗi vòng chồm vào trong với khoảng cách cho phép mà không xụp, cho đến khi lên tới đỉnh. Loâi mái khác, tốn tiền hơn bằng vật dụng mái như các nhà thông dụng khác, với kết cấu vì kèo bằng cây nhỏ, tre hay khung sắt, đặt lên trên đầu tường bao đất cát rồi lớp mái thông dụng như các loại nhà khác.
.
.

.
.
Sau đó thì trát bùn đất, hồ tô lên trên vách mái bên ngoài để chống thấm nước. Có nơi, gỡ bao ny lông ra, cho bùn hồ trét dính vào ngay với đất bao. Có nơi để nguyên bao, rồi trét lên trên. Gỡ bao ra thì dùng dao cắt bằng tay, hay có nơi, dùng lửa phun ra đốt bao ny lông, dùng tay có lẽ tốt hơn, đốt tốn năng lượng và ngửi mùi khói ny lông độc hại.
.
.

.
.
Tô hồ bên ngoài, thì có nơi tô bùn đắp đất rơm vụn cho trơn tru, tròn trịa bề mặt rồi mới tô. Bề mặt ngoài có thể để sần sùi, tô láng, hay làm thành nhám, với những hình dạng pattern trang trí, tùy theo sáng kiến và nhu cầu mỹ thuật. Bên trong nhà cũng y như vậy. Có thể để trần, không tô, hay tô láng bên trong, vẽ hình hay tô hồ thành hình trang trí mỹ thuật.
.
tmd.design tmd, aia
.
.

design ideas .. ý tưởng sáng tạo kiến trúc

.
.

.
.

.
.

.
.
tmd.design tmd,aia
.

nhà bằng bao đất .. tmd earthbag house

.
.

.
.
.

.
.
Nhà bằng bao đất xếp lên rất giản dị, tối thiểu, tường và mái cùng vật liệu, đất trong bao, rồi tô hồ. Mở lỗ trống ra cho cửa và cửa sổ. Kích thước tối thiểu cho dễ làm. Trong hai bài trước, cho thầy nhiều kiểu nhà giản dị. Khi muốn sáng tạo thêm chi tiết về kiến trúc, cho thêm kích thước, thì nhà bằng bao đất, như nhà sáng tạo ở đây vẫn trở nên thích thú, đơn giản vẫn là nguyên tắc kiến tạo chính, tuy nhiên thêm thắt chi tiết, thêm những tường chõi, bên trên là giàn hoa, mai nhỏ, sẽ làm tăng vẻ đẹp của nhà, cộng thêm những tiện nghi như các nhà to rộng khác.
Bên trên mái, tại chóp đỉnh, mở ra cho khe gió, ánh sáng, bên trên mái là những bảng thu năng lượng mặt trời chuyển ra điện. Trên đỉnh một mái vòm, là quạt gió tự động, hút hới nóng ra ngoài. Nước mưa trên mái, theo các đường viền, máng xối chẩy xuống những hồ nhỏ chứa nước, rồi cho thấm ra vườn, hay cho thêm các đá tròn lớn để trang trí trong hồ thấm.
Bên trên có thêm một tầng lửng, tuỳ theo nhu cầu, có thể cho tầng này rộng ra toàn khối nhà. Sân bên dưới patio, thành vườn riêng, có lò sưởi và bếp ngoài trời. Phần giũa hai vòm mái chính, được nối lại bằng mái vòm với ô lấy ánh sáng bên trên.
Cửa sổ có những mái che nhỏ, chồm ra từ tường đất, bằng cách cho những thanh sắt hay chống chéo, chồm ra từ tường, rồi trét hồ tô thành bê tông lên trên.
Nhà bằng bao đất, giản dị đơn sơ, hay thêm tiện nghi, thêm đường nét sáng tạo kiến trúc, tùy theo khả năng. Nhà loại này, vẫn dùng ít năng lượng hơn, vì dùng ít, sắt thép, xi măng, bê tông, dùng ít vật liệu phải chuyên chở từ xa đến ... Chỉ cần thật nhiều sáng tạo.
Ngoài ra, kiến trúc này không nhất thiết là nhà ở, mà là một văn phòng, y viện, trường mẫu giáo ở một làng xóm nào đó.
.
.

.
.

.
.
simple or a little more complex, it is up to the house budget. Simple form of structure could be constructed first, then the trellis, outdoor deck, fireplace and bbq stove could be added at the later time and budget. The rain water on the roofs is guided, collected down by the wall-roof reveals then into the round rock ponds or the sumppits on the ground.
.
.
tmd.design tmd,aia

bài 2: nhà bằng bao đất, móng và tường .. earthbag houses, foundation and wall .. part 2

Bài 2: nhà bằng bao đất tại Mỹ và trên thế giới .. nền móng và tường
.
Mấy hôm nay, coi chương trình TV có tên NOVA, chuyên về khoa học trên đài công cộng, nói về băng hà đang tan dần trên bắc cực, Greenland, nam cực vì nhiệt độ qủa địa cầu tăng dần. Trong chương trình có noí đến sự nguy hại do nước biển dâng cao lên, có nhắc đến tên hai nước trong đó là Bangladesh và Việt Nam sẽ gặp nguy hiểm do nước biển mặn dâng lên, mất đất và nước mặn tràn vào sâu trong đất liền làm mất nước ngọt, những nơi chỉ cách nước biển chưa tới 1m.
Một trong những nguyên nhân làm trái đất nóng, là việc đốt dùng năng lượng, trong đó có việc đốt nung gạch, làm ra xi măng sắt thép và chuyên chở đốt dầu xăng. Làm nhà bằng đất, sẽ dùng bớt số lượng thán khí carbon thải ra, small carbon foot print. Xi măng gạch đá, sắt thép xăng dầu là những vật liệu cần thiết, không có gì là xấu, chỉ xử dụng khi cần thiết, giới hạn lại, bảo vệ những vùng đất thấp của VN, có ngày nước biển dâng cao lên cũng không xa, cộng thêm nhịp gia tăng dân số không kiểm soát, đất đai sẽ trụi lủi không còn gì, chỉ còn nước biển mặn dâng lên ... tha hồ ngồi đó hút thuốc lá ngoại, rượu ngoại do đốt dầu chở đến từ phương xa đến, cái đó mới là hách, là sang .. là tài giỏi... rồi ngửa tay gạt tàn thuốc 555 xin viện trợ .. nhân đạo .. ngu đạo thì có.
.
.

.
.
.
.

.
.
.

.
.

.
.
.

.
.

.
.
Hình trên là bắt đầu làm tường trên nền móng. Cột sắt và hình cung quay tròn là khung thước mẫu đẻ làm tường tròn và vòm mái cho đồng đều. Giản dị hơn là dùng môt cột cao ở tâm điểm, rồi có thước ngang quay tròn lên xuống, khi làm vòm thì mỗi vòng sẽ ngắn lại 5cm, 6, 8 cm tùy theo tính toán, không cần làm khung sắt có bánh xe, tốn kém như vậy.
hình tròn và vòm mái sẽ chuyền sức xô đẩy đi qua chỗ lân cận, chuyền sức ra toàn khối, chứ không hừng chịu tại một điểm, khi tác dụng mạnh vào một phía thì hình chữ nhật, khối chữ nhật không chịu được nhiều sức như khối tròn vòm vơi tưong xứng chgu vi, diện tích và vật liệu. Hình tròn cho ra nhiều diện tích nhất, với một chu vi chiều dài tường ngắn nhất, dùng ít vật liệu nhất, và cách kiến tạo đồng nhất, giống nhau, giản dị nhất... còn gì nhất nữa không ? ... chắc còn nhiều ...
.
.

.
.
Nói về sáng tạo của nhà vòm bao đất thì bình đồ hình tròn là điểm chính để làm ra mái vòm, thêm những vòm nhỏ, nửa vòm để gắn vào khối chính tạo ra phòng nhỏ và những khối chống áp vào nhau thành một kết cấu vững chắc chống chuyển động, lực xô ngang. Tuy nhiên, nhiều mái vòm gắn vào nhau bên trên có thẻ tạo ra những khe nhỏ hẹp, dễ đọng chất dơ, rêu mốc ở những nơi mưa nhiều. Thêm thắt những mái che nhỏ cho cửa sổ, hay che những chổ giao kết vòm hẹp và sâu lại cho đường nét đỡ lắt nhắt hơn. Nhưng đừng làm qúa độ thành ra gia tăng tốn phí xây lên cao.
Bề mặt bên ngoài tường tròn, khối mái vòm, khi có thì giờ, thêm những đường nét trang trí, gắn đá nhỏ lthu nhặt chung quanh, thêm những chai lọ thủy tinh, gom với nhau lại để lấy ánh sáng, vân vân. Theo thời gian sau, mỗi năm, bảo trì, săn sóc, làm đẹp khối nhà lên là việc cần thiết, cho dàn cây leo, hoa và trái lên nhà cho trữ tình, xanh tươi và có rau trái để tiêu dùng.
.
.

.
.
tmd.design tmd, aia
.
few above pics from Cal-Earth
.

bài 1: Nhà bằng bao đất .. earthbag houses

.
.
Bài 1: nhà bằng bao đất cát ở Mỹ và trên thế giới.
.
.
Trong lúc viết bài này thì bao cát đang được xữ dụng tối đa, chứa cát trong đó để mang dì chận lụt do nước dâng lên ở thành phố Fargo, tiểu bang North Dakota ở Mỹ. Hiện nay nghĩ đến bao cát, người ta thường nghĩ ngay đến cách dùng để chống lụt lội, đất cát đến ngay từ chung quanh, dùng thiên nhiên để chống lại lụt lội thảm họa cũng từ thiên nhiên đến.
Ngoài ra, trong thế kỷ qua và hiện nay, bao cát cũng gắn liền với chiến tranh, một phương pháp dùng đất cát chất bao lên cao để trú ẩn chống lại súng đạn, vẫn được dùng thịnh hành ở những nơi chiến tranh đang xẩy ra. Trong cuộc chiến VN vừa qua, những người lớn lên và sống ở Miền Nam, chắc không bao giờ quên được hình ảnh những cái bao cát của quá khứ chiến tranh.
.
.


.
.

.
.
Những người Mỹ tình nguyện đang ra sức cho đất vào bao cát để mang ra bờ sông chống lụt do nước dâng lên vì tuyết tan ra, mực nước sông Red ở tiểu bang North Dakota đang dâng lên cao. Hy vọng, họ sẽ thoát được trận lụt này, nếu xẩy ra, nhờ những bao đất cát xếp lên chận nước sông dâng lên.
.
.

.
.
Từ ngàn xưa con người dùng đất dựng lên nơi trú ngụ, nhà cửa cho đến đền đài ở khắp nơi trên thế giới. Đất cát bùn là những vật liệu có sẵn chung quanh từ thiên nhiên lúc ban đầu, sau đó với dụng cụ, đồ nghề và hiểu biết, con người bước qua giai đoạn làm gạch bằng đất phơi, đất nung, rồi đập đẽo và cưa xẻ đá ra để dựng lên những công trình to lớn hơn. Đất cát là những vật liệu thiên nhiên, khi tan rữa lại trở về cát bụi, không làm ô nhiễm, thiệt hại môi trường sống. Nhà đắp bằng đất không dùng nhiều năng lượng để nung như gạch, nhiều năng lượng để sản xuất ra như xi măng, bê tông, kim loại, hay cắt rừng, giảm lượng cây xanh như gỗ ván, cộng thêm năng lượng để chuyên chở.
Tuy nhiên nhà đắp bằng đất có giới hạn về kích thước, giới hạn về hình dạng để có thể kết cấu, để làm toàn bằng đất. Nhưng giá thành của kiến tạo đất không nung rất rẻ, lại chống cháy cao, tường dầy của đất sẽ điều hòa không khí bên trong, duy trì hơi lạnh hay nhả ra hơi nóng những lúc cần thiết. Với kỹ thuật mới, những chất ổn định vật liệu chống thấm nươc, chống giãn, chống lở đất ra được cho thêm trộn vào đất như vôi, xi măng, hay vỏ trấu xay, tro, hay những sỏi đá nhẹ từ hỏa sơn ra, được trộn chung với đất cát, tạo ra đất hỗn hợp dính lại với nhau, không quá nặng, cho thêm độ ngăn nhiệt xâm lấn vào nhà, tăng độ cách âm cao, tùy theo nhu cầu.
Bề mặt bên ngoài được trét bùn rơm trộn cho phẳng mặt, rồi tô hồ xi măng chống thấm nước, bớt giãn nở để làm phần mái. Đôi khi mái cho mọc rau cỏ bên trên cho chống nóng và làm chậm nước chẩy xuống, một loại mái xanh. Nói chung, nhiều sáng kiến về mỹ thuật và kỹ thuật đang được áp dụng cho khối nhà bớt trơ trọi và bền vững hơn. mái che nhỏ trên cửa sổ, mái che nơi ra vào, những lằn viến trên mái và tường, hướng dẫn nước chẩy, được đặt vào đúng chỗ, tạo nên những điểm thích thú cho loại nhà vòm đất này.
Điạ phương nào cũng có thể áp dụng loại nhà bằng bao đất xếp, không cần vật liệu tốn kém hay kỹ thuật cao, nhà ở, công trình công cộng, cộng đồng, trường học đều được phác họa ra rổi thực hiện cho thích hợp tại mỗi nơi trên thế giới.
Những nơi khô, ít mưa, nhà vòm đất không cần phải được bảo vệ chống soi mòn cao hơn những nơi mưa nhiều, mái tranh có thể phủ lên thêm với khung tre làm thêm mái bên trên vòm đất. Những hoá chất cho vào khi trộn thạch cao, những loại plaster, ciment trộn chất chống thấm nước, được tô lên mái, tường để chống nước thấm, ngoài ra, độ dốc cao của mái làm cho nước chẩy thoát nhanh hơn, không đọng hay tụ lại. Chung quanh chu vi tường nơi tiếp với đất bằng, nền đất phải dốc cho nước đi ra khỏi chân móng, phải có những lằn viền, hướng dẫn nước từ mái chẩy xuống, dùng máng xối nhỏ thu nước mưa lại. Chung quanh chân tường làm những mương dẫn nước cho chẩy xa ra khỏi móng nhà, cho chẩy và chỗ trồng cây hoa chung quanh.
.
Ngày nay hơn 1/2 dân số nhân loại, hay hơn 3 tỉ người đang sống hay làm việc trong những nhà làm ra bằng đất cát. Dùng đất để làm nhà có nhiếu cách, từ trét bùn đất vào khung cây, đắp nén đất lại, dùng gạch đất phơi khô. Một phương pháp có lẽ bắt nguồn từ các cuộc chiến tranh gần đây từ thế kỷ vừa qua, cách phát minh ra bao đựng cát, đất xây dựng lên các cơ sỏ phòng thủ trú ẩn trong chiến tranh, tạo ra ý tưởng dùng phương pháp này để kiến tạo ra nhà cửa, nơi trú ần mà không cần kỹ thuật cao, cần nhiều vật liệu khác nhau. Đó là phương pháp dùng bao cát đất chồng chất lên theo hình học, tạo ra tường, vòm mái, những lỗ hổng trên tường sẽ thành cửa ra vào và cửa sổ.
.
.


.
.
Một phương pháp xử dụng chỉ một vật liệu duy nhất là đất cho toàn khối nhà bằng những tường tròn, trên đó là vòm chóp nhọn, mỗi lớp bao đất sẽ chồm ra môt khoảng cách cho phép mà không xụp, cho đến khi toàn bộ mái gặp nhau tại đỉnh. Hình bên trên là phòng học lớp mẫu giáo ở Ân Độ, do giáo sư đại Học Nhật, Inoue, của viện đại học Tenri, cùng 15 sinh viên Kiến Trúc Nhật, qua giúp dân Ân Độ sau trận động đất năm 2001. Họ qua khảo cứu những nhà tròn vách đất của địa phương đã chịu đựng trận động đất mà vẫn tồn tại. Sau vài năm qua lại, nhóm trường đại học KT Nhật nói trên đã thực hiện lớp học mẫu giáo nhỏ này cho dân địa phương, qua phương pháp xếp chồng các bao đất cát lên với nhau, sau đó trét bùn đất, và tô hồ lên trên, hay để nguyên bao đất không tô.
.
.

.
.
Có vài phương pháp xử dụng bao đất, loại dùng từng bao rời, loại dùng bao dài liên tục, uốn theo hình tròn, hay theo hình của tường, sau đó cằt ngưng khi cần thiết. Cửa sổ và cửa ra vào, là những ô trống trong tường, được các khung cây tạm thời chống đỡ, sau khi các vòm cung bên trên được xếp bao đất xong, thì các lỗ trống cửa, cửa sổ này tự đứng vũng.
Hình thù của loại nhà bao đất này cũng chia ra hai loại chính. Loại hình tròn để tạo ra mái vòm cung, mái chóp tròn bên trên cũng bằng bao đất, tức là từ tường lên mái đều dùng bao đất. Loại hình vuông hay hình chữ nhật, thì tường vuông góc dừng lại tại chiều cao của mái, sau đó mái bằng hệ thống kiến tạo khác, vật liệu khác được đặt lên trên. Loại nhà này thì tổn phí cao hơn, vì bao đất cát với giá rẻ chỉ được xử dụng cho một phần của nhà mà thôi.
.
.


.
.

.
.
Ở Mỹ, có số nhà được làm bằng bao đất cát, đa số nhỏ, chỉ một phòng, như họa thất studio sau vườn, cho nghiên cứu. Một phần vì luật lệ xây cất, chưa có những định nghĩa hay tiêu chuẩn rõ ràng khi cho phép xây cất kiến trúc có diện tích lớn bằng đất, nên làm nhỏ thì có thể thoát được phải xin giấy phép xây cất, hay tính tóan họa đồ đòi hỏi nhiều phí tổn. Tuy nhiên có một vài nhà ở với diện tích đầy đủ được thực hiện, nhưng tường bằng bao đất chỉ ngưng ở mép mái, mà không lên cao thành vòm mái, để tránh nhiều chi phí đòi hỏi đổi luật xây cất rắc rối giấy tờ tốn tài chánh.
.
Ở California, có trung tâm về nhà bằng đất loại này, adobe, nói chung là nghệ thuật kiến trúc từ đất. The California Institute of Earth Arts and Architecture, gọi tắt là Cal-Earth Center, do Nader Khalili sáng lập, chuyên nghiên cứu loại kiến tạo nhà ra tử đất cát bùn và gạch nung.
.
.

.
.
tmd.design tmd, aia
.
few above pics from Cal-Earth
.

small, sustainable, green house .. nhà xanh, nhỏ, tường đất, rơm, bao đất ..

.
.
The perimeter bearing walls are of straw bales, rammed earth or earthbag. The green living plant roof. The floor plan is very simple. It also could be a small business building, small store or just a retreat cabin.
The main elevation long beam is a wood truss inside, it is wrapped four sides with plywood, a metal mesh is applied and then a system of plaster, stucco is the final form to the heavy beam shape for the look.
.
.

.
.
Cái nhà nhỏ này có tường chịu đựng chung quanh chu vi làm bằng bàng rơm, đất nén, bao đất cát, hay tường khung tre trát đất. Tức là bằng những vật liệu địa phương, không dùng năng lượng để đốt lên như gạch. Khung sườn mái xanh, trồng rau bên trên. Phiá trước là đà ngang dài, bên trong là khung vì kéo gỗ, hay khung tre, bọc ván ép tạo hình dáng đà có kích thước bên ngoài, rồi bọc lưới kim loại và tô hồ xi măng.
Bình đồ rất giản dị, một hình chữ nhật, xếp đặt bên trong thay đổi tùy cách xử dụng như nhà ở, văn phòng hay buôn bán. Những chi tiết về kết cấu tường rơm, tường đất, mái xanh trồng rau cỏ đã có nhiều trong này, từ các bài trước. Còn ytường bằng bao cát, theo tiếng thông dụng, thực ra là bao đất, cát, tùy theo điều kiện, thì sẽ có loạt bài tiếp đây nói về loại nhà tuờng bằng bao đất cát này.
.

.

.
.

.
.
Lâu mới vẽ tay nhanh cái phối cảnh nhà nhiều chi tiết nhìn từ góc độ con người bình thường, thấy tay cũng còn vẽ được, tôi chuyên thích sáng tạo ba chiều bằng phối cảnh, từ kết hợp của óc suy nghĩ, con mắt, bàn tay ngón tay, chuyền qua lại những cơ bắp thân thể, thấy được nhiều cảm xúc hơn. Tính học Sketchup lâu lắm rồi mà cứ không có hứng thú mấy vì vẽ tay vẫn nhanh hơn là phải ôm cái laptop với con mouse, con mouse khó chịu không hề có cảm gì sáng tạo như cây viết, cái cọ trong những ngón tay.
Tôi cũng chẳng hề có cây viết máy mont blanc cho le, cho kiểu cách dắt túi, mà không hề biết vẽ một nét như các tiếm danh kts chỉ biết nói ... ngay cả tờ giấy, cũng là recycle, giấy dùng lại mặt sau từ máy in ra, dùng lại giấy cho đỡ hủy hoại trái đất. Ngày xưa, còn nhỏ, có tiền, sắm giấy, sắm viết, sắm đèn vẽ, bàn vẽ, rồi ngổng đực mặt ra, vẽ chẳng ra hồn .. chỉ là khoe khoang, theo một sự bắt chước như khỉ.
Nói đến đây, nhớ thằng bạn doctor, kỳ về VN chung, nó vác theo chân máy chụp hình như càng chân súng đại liên, khệ nệ máy hình ... làm hải quan, quan thuế gì đó , công an phi trường nhìn kính nể lắm. Rối chẳng thấy nó dám khoe một tấm hình nghệ thuật gì để trao đổi phê bình ... té ra nghề khoe của, khoe máy cũng tốn tiến, tốn công sức vác máy ... he he ... cho tôi coi sáng tạo của bạn ,,, đếch thèm coi máy .. vì chúng ta không phải là thợ vác máy, hay sửa máy ... hi hi xin lỗi mấy ngài thợ nhe, hơi động chạm nghề nghiệp một chút ..
.
.
đề có kinh nghiệm, hãy làm thật nhiều để học từ sai lầm..
.
.
tmd.design tmd,aia
.

nhà cuối tuần hình ô vuông .. a square pattern house ..

.
.
small weekend house by architects: Tigerman and McCurry, the square pattern elevations
.
.
Nghỉ ngơi mấy cái nhà tròn ở Phi Châu một chút, nhìn qua cái hình phát triển ra tiếp do con người từ nguyên thủy là hình vuông, chữ nhật. Trong thiên nhiên không có cái gì vuông đều đặn hết, vậy góc vuông từ đâu ra ? ... làm sao con người phát minh ra góc vuông và ghi lại trên mặt đất, trong kiến trúc... hỏi chơi cho vui.
Hôm nay có cái nhà nghỉ cuối tuần, 1000 sf, chừng 100 m2, với khuôn dạng giản dị, hai mái dốc đều nhau, một mầu trắng đơn giản thanh tao, tạo ghi nhớ lại bằng những hình vuông kẻ lên khối nhà, đều đặn.
.
.

.
.
Bên trong nhà, có khối không gian mở cao rộng lên mái, nửa còn lại là một gác lửng, hai bên tường có nhiều cửa sổ cho ánh sáng thiên nhiên tràn vào. Mầu sắc nhẹ nhàng, giản dị, mang thanh tịnh yên lặng cho những phút nghỉ ngơi cần thiết.
.
.

.
.
Nói vậy chứ , ở đây vẫn còn cái nhà tròn, mái chóp nguyên thủy của châu Phi, ở đằng sau bên góc, tiếng Mỹ gọi là hình nhà Silo, là những tháp tròn chứa ngũ cốc thông dụng ở mỹ. Ở đây, được bao bọc bên ngoài bởi những khung ô vuông và đường chéo bên trông, trên đỉnh mái là quạt gió hút hơi ra. Vẫn còn sự nối tiếp của hình tròn mái chóp ở đây qua một bố cục, và vật liệu hiện đại, cộng thêm đường nét đương thời.
.
.
tmd.design tmd,aia
.

bài 4: tác phẩm kiến trúc dầu tiên của con người có hình gì? tại sao? .. man's first shelter

.
.
Bài 4 .. tiếp: Kiến trúc đầu tiên của con người.. trở về lại Phi Châu.

.
Loài người rời Phi Châu đi thẳng lên bắc, một nhánh đi qua hướng đông, còn nhánh kia đi qua hướng Tây, đi đến Ai Cập, đi lên Trung Đông, rối qua Châu Âu. Hướng này, nhà đất tròn của Phi Châu với mái vòm đất, không thấy ảnh hưởng nhiều đến kiến trúc địa phương, có hình tròn nữa, mà trở qua hình kim tự tháp ở Ai Cập. Nhà đất mái vòm cung trở thành thịnh hành ở Trung Đông. mái vòm cầu đi vào trong lịch sử của kiến trúc hồi giáo.
.
.

.
.

Nhánh đi qua hướng đông xuống tận Nam Mỹ vẫn mang cái hình tròn, chóp mái tròn. Còn ở Trung Hoa hay VN, không thấy nhà nguyên thủy hình tròn thông dụng, nếu có, chắc là hiếm lắm. Còn qua tới Nhật thì còn hiếm hơn.
.
.

.
.
nhà tròn trong khu resort, khu an dưỡng nghỉ mát
.
.


.
.

Những năm trước, một giáo sư KT ngừời Nhật, mang sinh viên kiến trúc từ viện đại học Tenri ở Nhật qua, giúp đỡ dân tị nạn chiến tranh ở Uganda, lập lại nhà trú ẩn kiểu nguyên thủy là hình tròn và vòm cầu ở trên, tất cả bằng đất, bên trong những bao đất bằng ny lông, hay bao bố, vật liệu chỉ có bằng đất, một khối từ tường nối lên mái, mà theo những sinh viên và giáo sư người Nhật này: nhà rất bền, không cháy, đạn AK bắn không lủng và ai cũng làm được, ngay bằng đất cát ở chung quanh.
Một vòng tròn, đi lại trong chu trình tiến triển KT của loài người. Từ cái chòi tường tròn mái tranh lá thật đẹp trong khu resort giầu sang, cho tới cái chòi bằng bao đất cát, chống được đạn AK, hãy trở lại mục đích của nơi tạm trú là cung cấp chỗ ở đầy đủ và an toàn cho con người trên trái đất, bằng những phương tiện giản dị nhất, hơn là những cao sang hiếm có chỉ dành cho một thiểu số con người.
.
.

.
.
Trong những bài tới, sẽ có loạt bài nhà bằng đất, bằng đất nén như trong loạt bài mấy tháng trước năm ngoái, như tường đất trét lên khung tre, đất và rơm, cũng đã có nói tiớ qua nhiều bài trong đây. Loạt bài mới nhà bằng bao đất cát xếp lại. Những ngươì sinh trưởng, lớn lên qua chiến tranh VN ở miền Nam, thì không bao giờ quên những hình ảnh của bao cát xếp lên dùng chống lại súng đạn ... một vòng tròn của lịch sử... như một bài học luôn được khảo cứu tới lui và được dùng sao cho hợp thời, hợp hoàn cảnh.
.
Dân số gia tăng, năng lượng của trái đất có giới hạn, nhiệt độ đang nóng dần lên, số lượng carbon, thán khí gia tăng, trong đó, kiến trúc hiện thời gây nhiều thiệt hại cho môi trường sống trong lành. Nên nhiều năm qua, mới có phong trào, khuynh hướng dùng kiến trúc xanh để giảm bớt thiệt hại cho thiên nhiên, thiên nhiên đây là qủa địa cầu. Hiện tình kinh tế ngày nay, trở nên khủng hoảng, giá thực phẩm gia tăng, giá năng lượng gia tăng. Nhân loại ngày nay phải nhìn lại thực tế đời sống thực tế, giảm thiểu tiêu dùng năng lượng, tiêu dùng nước, tiêu dùng thiên nhiên cho những lòng tham không cần thiết. Trong đó kiến trúc đương thời, xa hoa hay không cần thiết, là một trong những nguyên nhân làm hư hại sinh thái của địa cầu.
Đi một vòng từ kiến trúc nguyên thủy, qua bao nhiêu ngàn năm, hay triệu năm, từ cái chòi tròn, vòm cầu bằng đất của châu Phi, ngày nay chúng ta cũng thử nhìn lại, đì vòng về khởi thủy đầu tiên đó với nhiều kỹ thuật và sáng tạo hơn, trở về tối thiểu để tạo ra nơi trú ngụ của con người, mọi người có nhà cửa êm ấm, quan trọng hơi một thiểu số sống xa hoa, tiêu dùng năng lượng chung của nhân loại gấp ngàn lần người khác .. chỉ vì họ có tiền ??? điều đó không đúng ... nhân bản, nhân quyền đến đồng đều với mọi người.
.

.