Đà Lạt những lần đến và đi ... Đại Học Kiến Trúc Saigon đến Đà Lạt... những ngày xa xưa. By duongtiden.

.
.
.
.

.
Đà Lạt những lần đến và đi ... Đại Học Kiến Trúc Saigon đến Đà Lạt... những ngày xa xưa. By duongtiden.
.
.
Lần đầu tiên tôi đến Đà Lạt bằng chiếc máy bay quân sự DC3, Dakota, hay C47. Tiếng bánh xe chạm vào phi đạo Cam Ly, rồi lại tưng lên bay tiếp... trong lòng tầu rung bần bật nhồi lên xuống, mũi nở bong bóng... Tôi mới 14 tuổi. Viên phi công Mỹ đi ra...  We go back to SG, I cannot land it !..... năm đó, hình như 1967. Tôi học sinh ngữ Anh là chính, nên nghe cũng đủ hiểu. Mấy chục đứa con nít, phần đông là con gái ngơ ngác nhìn ông phi công Mỹ, ông này giơ tay làm dấu hiệu đáp máy bay, rồi xua tay lắc đầu.
.
.

.
.

Lúc mới lên máy bay từ căn cứ quân sự trại Phi Long, thiệt là thỏa chí tò mò của tôi, tha hồ nhìn máy bay đủ loại, chạy trên sân phi đạo, được lại gần một hàng DC3, rờ máy bay thiệt là đã. Chúng tôi gồm mấy chục cô con nít nữ Hướng Đạo thiếu đoàn Âu Cơ, và chừng bẩy tám tên con giai, một đội nam Hướng Đạo, đội Ó của Thiếu Đoàn Lê văn Duyệt, đuợc đi cắm trại ké theo đoàn nữ HĐ này tại Đà Lạt nhờ quen biết, tên đội trưởng của tôi là em của chị Trưởng Thiếu Đoàn Nữ. Đi cắm trại bằng máy bay riêng thật là le lói. Xốc ba lô lên vai, tên con nít tôi háo hức bước lên cái thang nhôm chui vào lòng máy bay, toàn là nhôm, ghế ngồi là miếng nhôm hõm xuống, lạnh ngắt, phải lót áo lạnh xuống cho khỏi lạnh cái bàn tọa.
.
Phi hành đoàn bay bởi hai phi công Mỹ, hai người phụ trong máy bay là VN. Một người Mỹ nhắc bổng một cậu lên, bỏ xuống, rồi lại nhắc một cô nhỏ lên, bỏ xuống, coi chừng nặng cỡ bao nhiêu, rồi ông ta đi đếm một vòng bao nhiêu người, tính toán sơ sơ trọng tải của máy bay.
.
Tui thì thấy rất là vui thú, ngồi trong lòng máy bay với tên bạn, hai đứa ham sưu tầm máy bay kiểu nhỏ, mê máy bay lắm nên mở to mắt ra, quan sát đủ thứ, thôi thì khi lên cao, nhìn ra các lỗ hổng nhỏ trên thân tầu, trùi trụi chỉ có khung sắt nhôm, bọc nhôm mỏng, mấy đưá ăn kẹo cao su rồi tìm lỗ hổng đút dán vào, đút mạnh ra bên ngoài thì gió bên ngoài hút mạnh bật văng mất cục cao su luôn.
.
Gần tới Đà Lạt thì mây mù mưa rơi, ảm đạm, bay quá cao, chẳng thấy gì, lắc lư, ai nấy đều mệt nhoài, bánh xe máy bay hình như lại chạm đất rung chuyển rồi lại lắc lư, cứ thế mấy đứa nhỏ cũng tựa nhau ngủ vùi. Tới lúc mở mắt ra, phi cơ chạy vào cuối phi đạo trời sáng chang chang, khô ráo, có vẻ nóng, nhìn ra ngoài thì thấy ngay mấy cái cột sắt truyền tin cao ngệu, mấy đài ra đa, đúng là căn cứ Tân Sơn Nhất rồi. Máy bay đến Đà lại đáp xuống phi trường quân sự Cam Ly, ít ra hai lần, không được, phải quay về lại Saigon. Như vậy là ngày cắm trại đầu tiên là trên DC3, bay tới khi gần hết xăng thì đáp xuống lại ... tại chỗ cũ.
.
.
Thế là mấy đứa con trai được chở vào trường tiểu học trong trại Phi Long, cắm trại qua đêm, ngủ trong phòng học, sau khi ký giấy tờ rằng Không Quân sẽ không chịu trách nhiệm nếu có tai nạn gì xẩy ra trong căn cứ quân sự, cho dù chúng tôi chưa đứa nào trên 18 tuổi hết. Lúc này nhớ tới năm 1966, tôi cũng cắm trại HĐ tại sân vận động gần đó, có chiếc Skyraider biểu diễn nhào lộn, táp đầu cột đèn cách chỗ tôi đứng gần Nguyễn cao Kỳ, bà Mai, Lưu kim Cương không xa, sau đó lao vào khu gia cư gần trường học bốc cháy, khói và hơi nóng còn đủ gần tỏa vào mặt tôi, còn nhìn thấy xe chở những người bị cháy đi. Ông phi công hình như tên là Phan Khôi … Nên phải ký giấy không thưa kiện Không Quân vì máy bay có thể rơi, bị pháo kích có thể bị bắn hỏa tiễn từ bên ngoài vào đây.
.
.

.
.
.

Ngày hôm sau, nắng lên đẹp đẽ, ra phi đạo lên máy bay cũng C47 nhưng của không đoàn VN, hai ông phi công, không cao lắm vui vẻ đùa giỡn mấy đứa con nít chúng tôi khi được hỏi tại sao không kiểm soát đếm người tính trọng tải trước khi bay như phi công Mỹ làm ngày hôm qua. Ông ta chỉ cười, Mỹ làm rồi ngày hôm qua, mấy chú ngày hôm nay trông ốm hơn hôm qua vì say máy bay nên khỏi tính lại. Máy bay cứ thế tà tà bay dọc theo quốc lộ đường lên Đà Lạt, bay thấp chứ không bay cao an toàn như hai phi công Mỹ ngày hôm qua, tha hồ ngắm cảnh qua cửa sổ nhỏ, rồi đáp xuống phi trường Liên Khương, chứ không phải Cam Ly Đà Lạt, vì thời tiết ở đây luôn trong sáng hơn ĐL mây mù sương. Đây cũng là phi trường của Air Vietnam bay lên ĐL. Từ LK phải lấy xe đi vào thĩ xã ĐL cách đó vài chục cây số.
.
Lũ con trai mấy đứa tui đi trước, hình như qúa giang xe jeep mượn đươc của mấy ông không quân VN cũng vào ĐL chơi trước khi bay về lại SG. Bỏ chúng tôi trước chợ Hoà Bình ĐL. Sau khi liên lạc với anh Trưởng quen của Đạo Lâm Viên đã hẹn trước, chúng tôi được trao chìa khóa trụ sở Đạo Quán, Đạo Lâm Viên ngay bên bờ hồ Xuân Hương để ngủ ở đó trong suốt thời gian cắm trại ở ĐL. Nhà này bây giờ vẫn còn, đối diện với nhà Thủy Tạ bên bờ hồ bên kia. Trước Đạo Quán lúc đó là sân "cù" golf. Chỉ có mấy người thuê ngựa cho du khách cưỡi chơi trên đồi này. Tụi nhóc chúng tối ngủ trong nhà trống, ban ngày dấu đồ xuống dưới lỗ trống dưới sàn nhà rồi đi chơi lung tung trong ĐL.
.
Thế là tưởng le đi cắm trại ĐL bằng máy bay nhanh lắm, té ra chuyến đi lên, mất hai ngày mới tới, còn thua xe đò, tuy nhiên đuợc cắm trại trên máy bay và trong trại Phi Long cũng rất là thích thú thỏa mãn nhiều tò mò. Còn nguyên Thiếu Đoàn nữ Âu Cơ mà chúng tôi đuợc đi theo ké, thì hình như họ cắm trại ngủ trong trường Bùi thị Xuân. Mấy đứa con trai nhỏ chúng tôi tách riêng, tự lo lấy, không ai kiểm soát.
.

Chiếu về múc nước hồ nấu cơm, nấu nước uống, dơ thiệt, miễn nấu sôi là được. Còn thì đa số đi lên chợ ăn tiệm, lúc đó tiền bạc mang theo khá dồi dào nên thích đi ăn tiệm dọc theo mấy kios đường lên dốc từ cấu lên đến đĩnh trung tâm thành phố. Có quen mấy bạn Thiếu, Hướng Đạo cùng tuổi tại ĐL (còn nhớ tên một bạn hình như tên Tuấn, nhà là tiệm may Đoàn Mừng trên đường Phan đình Phùng) nên có đi chơi chung, làm hướng dẫn viên cho chúng tôi, chỉ đường đi xe lam trong thành phố. Tuy nhiên mỗi ngày trở về Đạo Quán lại thấy mất vài món đồ nhỏ, trong ba lô, chúng tôi biết bị lục đồ ăn cắp nên mỗi khi rời nhà đều mang đồ có giá trị đi theo. Nhà Đạo Quán này còn có được xử dụng bới mấy người nài ngựa cho thuê ngựa, họ cũng để đồ tại đây, chỉ có không ngủ lại buổi tối. Thế là chúng  tôi có chương trình đối đầu với mấy tên nài ngựa ăn cắp đồ này.
.
.

.
.


.
.
Khi đến Trại Hầm, gặp mấy người Cảnh Sát Dã Chiến đi ngoài đường, một ông đến hỏi thăm, đeo lon sĩ quan, cho biết là có đi Hướng Đạo ngày xưa, đưa ru lô cho chúng tôi hỏi có thích bắn súng không? chúng tôi trả lời không, anh này móc súng ra nhắm bắn mấy bóng đèn đường. Tôi hỏi, anh đi Hướng Đạo rồi tại sao bắn phá bóng đèn đường là của chung được. Anh này trả lời, cột đèn dây điện đứt hết trơn rồi, bóng dèn cũng hư, nên bắn chơi. Thật là hết ý kiến. Anh ta thân mật làm quen, còn rủ mấy đứa uống nước, và dò hỏi chúng tôi chắc là con ông cháu cha vì được đi cắm trại bằng máy bay lận. Trả lời là đi ké với mấy cô nữ HĐ vì máy bay còn trống nhiều chỗ, có thể mấy cô nữ HĐ là con ông cháu cha thiệt.
.
.
Tự dưng nẩy ý nhờ anh sĩ quan CSDC này dậy cho mấy tên nài ngựa một bài học, nên nói nhờ anh đến dậy cho mấy người nài ngựa ăn cắp đồ của chúng tôi bài học. Vậy là qua ngày hôm sau, trưa chúng tôi sẽ rời ĐL ra Liên Khương, sẽ đi thăm thác U GHA và chờ máy bay lên ngày hôm sau đón về SG. Trưa đó anh sĩ quan tự xưng là cựu HĐ này dẫn hai ba đệ tử ra gặp chúng tôi trước sân Cù nơi mấy nài ngựa to lớn đang cho thuê ngựa. mấy anh CSDC, lùa hết mấy tay du đãng nài ngựa lại hỏi tại sao ăn cắp đồ của mấy đứa nhỏ chúng tôi, anh này móc súng ru lô ra làm mấy nài ngựa sợ quá chừng, bạt tai đánh mấy nài ngựa, lột áo lạnh bluson , lột nón làm chiến lợi phẩm, anh ta bắt mấy người này xin lỗi chúng tôi, rồi đuổi đi, còn nói, lần sau đừng để tao thấy mặt, bắn chết hết à nha. Rồi cùng mấy đưá nhỏ đòi đeo ba lô dùm, đi bộ ra bến xe ĐL sau chợ, từ gĩa chúng tôi lên xe ra phi trường Liên Khương, còn mua ít qùa bánh cho mang theo nữa. Thiệt là ưu ái. Không hiểu vì sao anh ta thích bọn nhỏ chúng tôi đến như vậy. Chỉ không thích khi anh này móc ru lô ra bắn bóng đèn đường ở trại hầm biểu diễn, không đúng tư cách HĐ một chút nào, theo cảm nghĩ của chúng tôi lúc đó, nhưng sau này thấy những cái bẩn thỉu của Trưởng HĐ khác, thì thấy anh ta bắn bóng đèn đường hư rồi là chuyện hổng có gì !!! .
.
.

.
Phi đạo Tân sơn Nhất, 1966.

.
.
Tà tà ra Liên Khương, mấy người lính đóng ở phi trường còn nhớ mặt lúc đáp máy bay xuống mấy ngày trước. Xin vô cắm trại trong phi trường, rồi mấy đứa kéo nhau tìm đường đi ra thác Gougha, không nhớ tên cách viết ra sau nữa ..
.
Đi hỏi ông Trung đội trưởng Nghĩa quân là ra thác cắm trại gần đó có gì mất an ninh hay nguy hiễm không? . Ông ta dẫn cả lũ ra chỗ thác chơi, chỉ nơi cắm trại được, chỉ qua mái nhà gần đó, nói đừng có lạng quạng vào đó nhe. Tụi tui hỏi sau vậy, ông ta cười: mấy cái nhà đó là động chơi bời, mấy chú còn nhỏ quá chưa được vào. sau này đọc hồi ký mấy ông bạn của Trịnh công Sơn, dậy học ở Bảo Lộc, Blao, hay lên chỗ đó chơi bời cùng với TCS, cũng khoảng năm đó 1967.
.
Ông sĩ quan này còn hẹn, nếu muốn, tối nay theo mấy ông đó đi săn, ông ta sẽ đến vào buổi tối. Đến tối, mang đèn đeo trên trán và súng carbine, dẫn mẫy đứa đi săn, chỉ cách đeo đèn, rọi coi mắt thú, mắt bò, trâu là mầu xanh, đừng bắn bậy, mắt thú rừng là mầu đỏ, coi phản chiếu lại, nhắm vào gìữa hai đốm đỏ của mắt mà bắn. Đi lung tung cả tiếng, chẳng thấy cặp mắt đỏ nào, nên tụi tui bỏ về đi ngủ, mặc cho mấy ông lính đi săn tiếp.
.
Sáng ngày ra, lội bộ vào phi trường, chơi đá banh trên phi đạo, cho tới khi bị lính ra biểu thôi vì máy bay sắp đáp xuống. Thiếu đoàn nữ Âu Cơ cũng đi xe đò từ Đà lạt xuống buổi sáng. Chiếc C47 hay Dakota, bay lên đón, nhưng mấy ông phi công VN muốn vô Đà lạt chơi vài tiếng, nên tụi tui lại tà tà cắm trại trong phi trường tiếp cho qua trưa thì bay về Saigon. Xuống phi trường căn cứ trại Phi Long .. nơi đến và đi của bao nhiêu người trong cuộc chiến tranh VN, có tên Hướng Đạo con quẩy ba lô đi ra cổng trại Phi Long, ngay Lăng Cha Cả, đón xe lam đi về nhà .. nay chỗ cổng trại không còn nữa, chỉ còn trong kỷ niệm một thời dĩ vãng nào đó.
.

.
.


.
.
Những năm sau có lên Đà Lạt vài lần, có lần làm negre construction 5, cồng Xanh cho anh Đinh tấn Đệ KT65, đãi negre, vợ chồng anh cũng dẫn tôi lên ĐL chơi.
.
Qua năm 71, hình như gần cuối năm, sau khi vừa nộp bài cấp hai đầu tiên xong, là ngày sáng hôm sau qua Viện Đại Học SG, chờ xe đi lên họp mặt Sinh Viên Liên Viện Đại Học ở Đà Lạt. Lúc đó hãy còn buồn ngủ, vì tối qua ngủ chưa đủ, gật gù chờ xe. Mấy trường phân khoa khác dành chỗ chen lấn lên xe trước, vẫn không đủ xe. SV KT cứ tà tà chờ đợi không thèm chen lấn, ban tổ chức không thể bỏ chúng tôi lại vì không lo đủ xe, như vậy là tổ chức qúa dở vì đã ghi tên tham dự từ trước, tụi tui mà ở lại SG vì thiếu xe là btc sẽ bị chửi. Họ phải kêu thêm xe mới, cuối cùng thì chúng tôi lên chuyến xe chót, lại rộng rãi vì dư chỗ ngồi, tha hồ ngủ gà ngủ gật.
.
.
Đến Đà Lạt thì cuối buổi chiếu rồi, tới bữa ăn tối, ban tổ chức tại trường Yersin lại lúng túng nấu ăn không kịp, không đủ đồ ăn, các phân khoa khác lại tranh dành chen lấn đòi ăn trước, btc phải chia bớt đồ ăn ra. Còn trường KT cứ tà tà ngồi vòng ngoài không thèm chen lấn vô ăn, nếu họ không còn đồ ăn, thì chúng tôi sẽ đi ăn chỗ khác, hay đi mua đồ ăn về, trong đoàn, có anh Lê minh Châu KT71, con thầy Lắm, lái xe La Dalat riêng từ SG lên, nên chúng tôi coi như có xe riêng. Sẽ làm mất mặt btc. Cuối cùng ban tổ chức không thể bỏ đói chúng tôi, họ đi mua thêm đồ ăn về nấu tiếp, lại dư đồ ăn, mỗi người được nửa con gà, thay vì tranh dành nhau, chỉ được vài miếng thịt gà như các phân khoa khác. Chỉ có điều phải ăn trễ thôi. Tuy nhiên vì còn ít người nên lại được lo cho ăn chu đáo hơn vì rộng chỗ, và được cảm tình mấy người lo chuyện nấu ăn vì chúng tôi không hề than phiền hay chen lấn.
.

.

.

.
Trong hai hình, kể tên ra, không theo thứ tự và sẽ không nhớ hết tên mọi người: Lý bửu Lâm, Trần nguyên Đôn, Nguyễn thanh Cần, Dương minh Mẫn, Dương mạnh Tiến, Vương thị hoàng Oanh, Nguyễn thị Năng, Nguyễn thị Hải, Diệp ngọc Tiếp, Nguyễn ngọc Thắng, Nguyễn văn Thảo, Trần anh Tuấn, Phan Liêu, Trần ngọc Lâm, Nguyễn thanh Sơn, Mai thế Sơn, Nguyễn chí Thành, Mai, Trần văn Tiếu, Lê minh Châu ...
.
.
Cuộc họp mặt cũng vui và thích thú, được đi thăm trường Võ Bị Quốc Gia Đa Lat, thăm phòng thí nghiệm khoa học mới xây với sân patio trải đá to trắng. Có đòan SV đâu từ Huế vô, lúc đó có hai vợ chồng ông Tướng ở vùng 2 bị rớt trực thăng tử nạn, có một anh SV vùng này, say sưa, hay gỉa bộ say gì đó lên cơn đập bể cái đàn guitar của Phan Liêu KT. Sau thì PL cho biết đã gặp họ sau và đòi được tiền bổi thường cho cái đàn ngắn số này.
.
Ngòai ra, không hiểu sau bây giờ tôi vẫn còn nhớ chuyện anh Lý bửu Lâm KT64, anh ta ngủ gần tôi. Tôi đóng hộp carton nhỏ, trong đó có mận và dâu mua về làm qùa cho gia đình, anh Lâm thấy cái hộp gọn gàng, tối ngủ, anh lấy thùng giấy đó của tôi ra gối đầu ngủ, làm dập mận và dâu bên trong thùng.
.
.
Lần đó là như vậy, Kiến Trúc đi thu nhặt những vật ngòai đường phần đông là vật thải vứt bỏ, thu nhặt cây cối chung quanh, trải poncho ra, cột chặt, đổ nước pha mầu vào làm patio triển lãm với hồ nước trong xanh đó, lạ lùng và không giống phần triển lãm của các phân khoa, Viện Đại Học khác..
.
.
Giờ thì hình còn đó, nhưng cũng tới ba anh chị đã đi xa lắm, qua bên kia đời rồi.
.
.
.


.
Trường Yersin và toản cảnh Đà lạt nhìn từ trên cao vào năm 1968. Lúc họp Liên Viện Sinh Viên ở tại đây 1971, thì Nguyễn hồng Phúc KT72, Nguyễn ngọc Trai KT72 đang học nội trú  trung học Yersin tại đây, Trần công Hòa (Hòa đen)  KT73, cũng lớn lên học ở ĐL, và bây giờ cũng đang làm việc và cư ngụ tại đây.
.
.
.

.
.
Năm 2007, tôi trở lại ĐL, đi bộ một vòng hồ Xuân Hương, đi qua Đạo Quán HD Lâm Viên vẫn còn đó, ngước nhìn tháp cao của trường Yersin rọi bóng xuống hồ. Đà Lạt bây giờ không đẹp như ngày xưa, có cái gì hỗn độn ngập kín trong đó.
.
.
Võ thành Lân KT70, có một trang trại dưới Bảo Lộc 20 cây số, Tôi làm người rừng ở đây ít tuần, thong thả vác rựa đi chặt cây bên giòng suối Lu Đu, tính yêu nhau giữa đám rong rêu bên giòng nước cuốn lêu bêu như lời nhạc của Lê Uyên-Phương, nhưng thấy nước có vẻ bị ô nhiễm, nhiếu chất dơ trong đó, nên thôi... chỉ yêu nhau gần đó thôi.
.
Những ngày dài nghỉ ngơi thanh thản, đưa tôi vào rừng, chui vào hang, thấy rắn ... đầu óc thanh thản, đi lần lại những kỷ niệm xưa, ghi lại bằng cảm nghĩ và nét vẽ, có những gì của Đà Lạt và núi rừng trong đó ... .
.
.

.
.
Đà lạt, qua hơn 40 năm rồi, những lần đến ... rồi đi ... ghi lại xúc động bằng những nét vẽ kiến trúc.
.

.
.
.

.
.
Một mai ta về làm tên tiều phu già bên rặng núi ... nhưng già rồi chắc vung tay rìu lên không nổi nữa ... cành củi khô nhe răng ra chê cuời thôi, thành ra, ta sẽ mở một quán rừng, bán thịt ... thịt khỉ ... ôi từ ngày khỉ rừng về thành phố ...
.
.

.
.

.

.
duongtiman, kien truc saigon tai dalat, quan rung dalat, dalat performing art center ..
.
.